Dünyayı ve nesneleri ağızlarıyla tanımaya çalışan çocuklar, özellikle de 3 yaşından küçük çocuklarda soluk borusuna yabancı cisim kaçması çok sık karşılaşılan ve sonu ölüme kadar gidebilen korkucu bir risk. Genelde ek gıdaya geçiş döneminin başladığı 6 ay ile 3 yaş arasında, merak ve öğrenme duygusunun da etkisiyle çocuklar buldukları her şeyi ağızlarına götürürler. Çocukların çok aktif oldukları bu dönemde yutulan cisimlerin nefes borusuna kaçma riski de bir o kadar yüksek oluyor. Bu durumun hayati bir tehdit oluşmadan ebeveynler tarafından fark edilip müdahale edilmesi ise hayati öneme sahip. Memorial Dicle Hastanesi Çocuk Cerrahisi Bölümü’nden Op. Dr. Taner Kamacı, siz anne babalar için çocuklarda yabancı cisim yutma hakkında önemli bilgiler paylaştı.
Hadi gelin Op. Dr. Taner Kamacı'nın uyarılarına ve tavsiyelerine birlikte göz atalım...
NEFES ALAMAMA, MORARMA, BOĞULMA HALİNDE HEMEN ACİL YARDIM İSTEYİN
Çocukların nefes borusuna herhangi bir cisim kaçırması yabancı cisim aspirasyonu olarak tanımlanmaktadır. Gelişmiş ülkelerde yabancı cisim aspirasyonları çocuk ölümleri listelerinde üst sıralarda yer almaktadır. Çocuğun nefes borusuna kaçırabileceği organik ve inorganik cisimler olabildiğince çocuktan uzak tutulmalı ama buna rağmen nefes borusuna kaçırma ve nefes alamama, morarama, boğulma ve öksürük gibi bulgular gözlemlenirse derhal en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
ÇOCUKLARDA BOĞULMA RİSKİNİ ARTTIRAN YİYECEKLER
Çocuklar en çok fındık, fıstık, ceviz, çekirdek vb. kuruyemişleri nefes borusuna kaçırırlar. Bunun dışında havuç, salatalık, elma gibi ısırarak yedikleri diğer yiyecekleri, küçük oyuncak parçaları ve her türlü küçük cismi nefes borusuna kaçırabilir. 3 yaşından önce kuruyemişler direkt olarak yedirilmemeli veya ebeveyn gözetiminde verilmelidir.
KÜÇÜK PARÇALI OYUNCAKLARA VE PİLLERE DİKKAT!
Küçük parçalı oyuncaklar alınmamalı, oyuncaklar çocuğun yaşına göre seçilmelidir. Saat pilleri gibi disk piller ortada bırakılmamalıdır. Çocuk ağzında yiyecek varken konuşup gülmemeli ve koşturmamalıdır.
ÇOCUĞUNUZUN SOLUK BORUSUNA YABANCI BİR CİSİM KAÇARMA YAPMANIZ GEREKENLER...
1- Acil ilk yardım öğrenin
Yabancı cisim aspirasyonları sıklıkla evde olur. Çocuk nefes alamadığı için aileler ciddi panik yapar ve korkarlar. Aspirasyon sonrası çocuğun nefesi ve morarması düzelmiyorsa evde acil ilkyardım müdahalesi bilen birinin yapması gerekir.
2- İlk iş ağız içini kontrol edin
Yabancı cismin nefes borusuna mı yoksa yemek borusuna mı kaçtığı belli olmadığı için morarması geçmeyen çocukta ilk olarak ağız içi kontrol edilmeli ve görünen bir yabancı cisim varsa parmak ile aşağı kaçmamasına dikkat edilerek yabancı cisim çıkartılmalıdır.
3- Ağız içi boşsa Heimlich manevrası uygulayın
Eğer ağız içinde görünen yabancı cisim yoksa çocuk 1 yaşından büyükse Heimlich manevrası yapılır. Heimlich manevrası yaparken çocuğun arkasına geçilir. İki el yumruk yapılıp çocuğun midesinin üzerine yerleştirilir ve arkaya ve yukarıya doğru bastırma şeklinde yabancı cismin çıkartılması sağlanır. Eğer 1 yaşından küçükse o zaman yüzüstü ve baş aşağı gelecek şekilde bir elin üzerine yatırılıp diğer elle aşağıdan yukarı doğru vurma şeklinde müdahale edilir.
NEFES BORUSU TIKANIKLIĞI ANİ ÖLÜM NEDENİDİR
Nefes borusuna kaçan yabancı cisimler nefes borusunu tamamen tıkayıp ani ölümle sonuçlanabilir. Sağ ya da sol ana bronşu tıkarsa o zaman hastada nefes darlığı şikayetleri ortaya çıkar. Eğer erken müdahale edilmezse bir süre sonra akciğer şişerek patlayabilir ve göğüs boşluğuna hava dolarak o taraf akciğeri tamamen söndürebilir. Nefes borusuna kaçan yabancı cisim tıkayacak bir yapıda değilse akciğer enfeksiyonuna neden olabilir.
NEFES BORUSUNA KAÇAN CİSİM NASIL ÇIKARILIR, BRONKOSKOPİ NEDİR?
Nefes borusuna kaçan yabancı cismin çıkartılması için bronkoskopi işlemi uygulanır. İşlem sıklıkla yarım saat sürer ancak bazı hastalarda süre uzayabilir. Eğer yutulan yabancı cisim organik ise ve parçalanıyorsa birçok kez girilip çıkılarak parçalar halinde yabancı cisim çıkartılır. İnorganik cisimler ise genellikle tek seferde ve daha kısa sürede çıkartılırlar. Bronkoskopi öncesi çocuk çok fazla oksijensiz kaldıysa, işlem başarılı şekilde yapılmış ve yabancı cisim sorunsuz çıkartılmış bile olsa kalıcı nörolojik sorunlar oluşabilir. O nedenle aspirasyon durumunda çocuğun en hızlı şekilde, çocuk cerrahi ve bronkoskopi imkanı olan bir hastaneye ulaştırılması çok önemlidir.
