Çocuklara 'hayır' demeden 'yapılması ve yapılmaması gerekenleri' öğretmenin en etkili yollarını öğrenmeye ne dersiniz?
Bir ebeveyn olarak, çocuklarımızı büyütmenin doğru yolunu bulmanın zor olduğunu biliyorum. Özellikle de ortalarda, sosyal medyada her gün neyin iyi, neyin yanlış,, neyin eksik ve eski olduğunu söyleyen onlarca bilgi varken. Söz konusu çocuklar olduğunda bir ebeveyn ve uzman olarak ilk tavsiyem şudur ki her ne sorunla uğraşıyor olursanız olun çocuklarınıza saygı göstermeniz gerektiğini bilin, hatırlayın ve asla unutmayın!!!
'Saygılı ebeveynlik' çocuğun varlığına, tercihlerine ve yaptığı şeyler bizi yıpratsa da onu kabul etmekten geçiyor. Çünkü onlar daha çocuk ve hayatı yeni öğreniyorlar. Biz ise yetişkiniz. Bilgi ve becerilerimiz daha gelişkin. Bu nedenle onların bize 'sürekli itaat etmesi' değil bizim onları 'koşulsuzca kabul etmemiz' gerekiyor.
ÇOCUKLARA HAYIR DİYEBİLİRİZ AMA...
Eğer çocukların talepleri ve davranışları ebeveynleri tarafından sürekli 'hayır' denilerek reddedilirse daha agresif ve ısrarcı bir kişilik sergilerler. Bu nedenle eğer bir şeye 'hayır' diyorsanız bunun gerçekten 'hayır'ı hak eden bir şey olduğundan emin olun. Sadece sizin keyfiniz kaçıyor yada daha fazla yorulacaksınız veya ev dağılacak diye sürekli çocuklarınıza 'hayır' demediğinizden emin olun.
Çocuklar sınırları sever! Ancak bu sınırlar mantıklı ve tutarlı olursa. Çocuğunuza gerçekten 'hayır' demeniz gereken anlarda sadece bu yolu seçerseniz işe yarayacaktır. Çünkü arada bir gelen ve gerçekten sınır çizici, istikrarlı 'hayır'ın ne demek olduğunu çocuğunuz anlar ve durur. Bu yöntemi erken yaştan itibaren çocuğunuzla ilişkinize yansıtırsanız ilerleyen dönemlerde çocuğnuz sizin 'hayır' dediğinizde ciddi olduğunuzu öğrenir.
Gelelim 'hayır' demeden çocuklarla ilişkiyi kurmanın 5 yoluna:
1. TALİMATLARI VERİN
Çocuklara yapmaları yada yapmamaları gereken şeylerle ilgili pekiştirici bilgiye ihtiyaç duyarlar. Örneğin, oyuncaklarını topla demek yerine arabaları kırmızı kutuya koyabilirsin deyin. Bu konuda bir diğer önemli nokta da olumsuz dil yerine olumlu dili kullanmaktır. Örneğin, çocuğunuz uygun olmayan bir yerde koşuyor. Siz ona 'koşma' diyorsunuz ama durduramıyorsunuz. Yapmaması gereken şeyi söylemek yerine 'yapmasını istediğiniz şeyi' söyleyin. Yani koşma demek yerine 'yürü' deyin.
2. EVET DEMEYİ HATIRLAYIN
'Evet' demeyi bir ebeveynlik zafiyeti yada yenilgisi olarak düşünmeyin. 'Evet' demeyi çocukla bir müzakere aracı olarak kullanın. Örneğin, çocuğunuz dışarı çıkmak istiyor ama o an sizin için uygun değil. 'Hayır' çıkamayız demek yerine 'Evet dışarı çıkmak iyi bir fikir. Öğlen yemeğinden sonra mı yoksa önce mi çıkmak istersin?' deyin. Böylece dışarı çıkmamak için dökülecek gözyaşlarını başından durdurabilirsiniz.
3. TEKLİF SUNUN
Hangisi daha zor? 'Hayır' dedikten sonra ortaya çıkan karmaşayı ve gözyaşlarını yönetmek mi yoksa krizi başlamadan bitiren bir kaç seçenek bulmak mı? Kontrollü seçenekler sunmak çocuklar için sağlıklı ve iyi olanı seçme imkanı yaratır. Mesela akşam menüsünde ne yemek istediklerini soracaksınız. 'Akşam ne yersin?' diye sormak yerine 'Akşam tavuk ve pilav mı yemek istersin yoksa fasulye ve makarna mı?' diye sınırlandırmak tercih etmeyi ve krizleri önleyebilir.
4. DİKKATLERİNİ DEĞİŞTİRİN
Çocuğunuz ilk etapta ne istediğini, neden ağladığını hatırlayamıyorsa, sorun zaten zahmetsizce çözülmüştür. Ancak kriz hali geliyorsa hızla dikkat dağıtma tekniklerini kullanabilirsiniz. Burada dikkat dağıtmak için kullandığınız şeyin gerçekten heyecan verici ve eğlenceli görünmesini sağlayın. Mesela, süpermarkettesiniz ve krizin eşiğine geliyorsunuz. Birden hadi 'kim reyonun sonuna kadar benimle yarışmak ister' deyin ve koşmaya başlayın. Bir başka örnek, almak istediğiniz şeyleri bulmaları için onları yarıştırın. 'Kim daha önce domatesleri bulacak' gibi!
5. SİZİ STRESE SOKACAK, SÜREKLİ 'HAYIR' DİYECEĞİNİZ YERLERDEN KAÇININ
Eğri oturup doğru konuşalım! Çocuklarımıza en çok 'hayır' dediğimiz yerler, bir ebeveyn olarak çevre baskınızı en çok hissetiğimiz yerler. Aile ziyaretleri, titiz arkadaş gezmeleri, her şeyin kusursuz olduğu restoranlar vb. Bir diğer 'hayır' yerleri de çocukların güvende olmadıkları mekanlardır. Hele ki birden fazla çocuğunuz varsa. Rıhtım gezmeleri, kalabalık ve hareketli mekanlar vb. Eğer sizi strese sokacak, çocuğunuzu sürekli durdurmak isteyeceğiniz yerler varsa oralara gitmemeyi tercih edebilirsiniz. En azından 'hayır' diyeti yaptığınız ilk zamanlarda. Çocuğunuz 'hayır'sız yeni düzene adapte oldukça stresli mekanlarda davranışları kontrol etmek daha kolay olacaktır. Yine de zorlu mekanlarda çocuklara 'hayır' demek gerekebilir. Hızla yola koşan bir çocuğu durdurmak için 'hızlı bir hayır' şart. Bunu da hatırlamakta fayda var! Eğer çocuğunuzla ilişkinizi yukarıdaki maddeleri uygulayarak yeniden şekillendirmeyi başarırsanız o zaman yol kenarına geldiğinde duyduğu 'hayır'ın gerçek bir 'hayır' olduğunu hatırlayacaktır!
